Οι διάφοροι απαράδεκτοι και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί για τον Έλληνα αστυνομικό που συχνά έρχονται στο φως της δημοσιότητας, πέραν της υποτίμησης και της απαξίωσης του κοινωνικού έργου που προσφέρει ο αστυνομικός με κίνδυνο της ζωής του, αναδεικνύουν μεταξύ άλλων ένα μείζων θέμα που άπτεται της κοινωνικής αποδοχής του αστυνομικού επαγγέλματος στη χώρα μας.
Στην Ελλάδα υπάρχει ένα συγκεκριμένο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο που έχει επιδράσει σημαντικά στη διαμόρφωση της
συνολικής εικόνας του αστυνομικού και της αστυνομίας γενικότερα. Η εμφυλιακή διαμάχη, η μετέπειτα περίοδος, η επτάχρονη δικτατορία αποτέλεσαν χρονικές περιόδους κατά τη διάρκεια των οποίων ο αστυνομικός αμφισβητήθηκε και επικρίθηκε έντονα από μεγάλα στρώματα της Ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η κοινωνική δυσαρέσκεια και η μομφή εναντίον της Αστυνομίας, εξακολούθησαν να υφίστανται και στην περίοδο της μεταπολίτευσης.. Η εικόνα αυτή υπήρξε έντονα αρνητική στις αρχές της μεταπολιτευτικής περιόδου, κατά τη διάρκεια της οποίας η Αστυνομία βρίσκονταν πάντοτε στο επίκεντρο των εξελίξεων και ιδιαίτερα στις συγκρούσεις των εργαζομένων με την άρχουσα τάξη, με αποτέλεσμα η εικόνα του αστυνομικού να παραμείνει για πολλά χρόνια συνδεδεμένη με καταστάσεις και γεγονότα ιδιαίτερα αρνητικά για το γόητρο των Σωμάτων Ασφαλείας. (Βλ. Η Ελληνική Αστυνομία κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης 1974-1995, Ε. Στεργιούλης, Νομική Βιβλιοθήκη, 2001).
Παρά το γεγονός ότι αυτοί οι ιστορικοί και κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες ανήκουν ανεπιστρεπτί στο παρελθόν και η Ελληνική Αστυνομία έχει πλήρως εκδημοκρατισθεί, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό της Ελληνικής κοινωνίας εμμένει ακόμη και σήμερα στους παραπάνω λόγους, επιδεικνύοντας έτσι αγκυλώσεις που δεν συνάδουν με τη δημοκρατία μας και απαξιωτικές συμπεριφορές για τον Έλληνα αστυνομικό που δίνει ακόμη και τη ζωή του στο καθήκον του, σε αντίθεση με άλλους τομείς εργαζομένων του δημοσίου τομέα.
Για του λόγου το αληθές, αρκεί να επισημάνουμε ότι και άλλες Ευρωπαϊκές Αστυνομίες (Γαλλική, Βρετανική, Γερμανική, Αυστριακή, Ιταλική, Ισπανική) διήλθαν περιόδους στην ιστορία τους αντιμετωπίζοντας την απόρριψη της κοινής γνώμης για διάφορους ιστορικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου επήλθε πλήρως ο εκσυγχρονισμός τους, με αποτέλεσμα σήμερα η κοινή γνώμη αυτών των χωρών να εκφράζεται με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά κοινωνικής αποδοχής για το αστυνομικό επάγγελμα. Και εδώ ακριβώς έγκειται το μεγάλο έλλειμμα για την Ελληνική Αστυνομία καθόσον συνεχίζει να λειτουργεί με δομές της δεκαετίας του ’80, ενώ οι όποιες προσπάθειες εκσυγχρονισμού που έγιναν μέχρι σήμερα ήταν κατά κύριο λόγο αποσπασματικές. Εξ ου και το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα, εν έτει 2013, συζητείται η αναδιάρθρωση της ΕΛ.ΑΣ προκειμένου να καταστεί ένα σύγχρονο Αστυνομικό Σώμα.
Πέραν όμως της έλλειψης του εκσυγχρονισμού της ΕΛ.ΑΣ, υπάρχει και ένας επιπρόσθετος εξαιρετικά σημαντικός και ουσιαστικός παράγοντας που επηρεάζει καταλυτικά την κοινωνική αποδοχή του αστυνομικού επαγγέλματος. Πρόκειται για τα ουσιώδη κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν ένα επάγγελμα. Το μορφωτικό επίπεδο, οι συνθήκες εργασίας, οι αποδοχές αλλά και η κινητικότητα του προσωπικού της (αντικειμενικές αξιολογήσεις προαγωγών, μετακινήσεων, κλπ), αποτελούν χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν ή καλύτερα δομούν αναλόγως την εικόνα του επαγγέλματος. Το σύνολο αυτών των χαρακτηριστικών συνθέτουν και συνιστούν την έννοια του γοήτρου (status) του επαγγέλματος, δηλαδή της απήχησης που έχει στα μέλη του κοινωνικού συνόλου από πλευράς προτίμησης και αποδοχής. Κάθε εργαζόμενος φέρει την ταυτότητα του επαγγέλματός του και αποκτά το status που η κοινωνία έχει απονείμει σ’ αυτό. Το status μπορεί να συνδέεται με τον ειδικό τύπο απασχόλησης ή να βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο πόστο εργασίας που το άτομο κατέχει. Και στις δύο περιπτώσεις το status του επαγγέλματος είναι βασικός προσδιοριστικός παράγοντας του status του ατόμου μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (Βλ. Κ. Κασιμάτη (επιμ) Έρευνα για το κοινωνικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης. Η επιλογή του επαγγέλματος, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 1991).
Ποιο είναι, λοιπόν, το status του αστυνομικού επαγγέλματος σήμερα στην Ελλάδα με βάση τα παραπάνω κριτήρια; Η απάντηση έγκειται στα εξής κύρια ερωτήματα: Ποιες ήταν και είναι σήμερα οι εργασιακές συνθήκες του Έλληνα αστυνομικού; Ποιες ήταν και είναι σήμερα οι οικονομικές συνθήκες του Έλληνα Αστυνομικού; Ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης του αστυνομικού; Όσο ακριβέστερα απαντηθούν τα εν λόγω ερωτήματα, τόσο πληρέστερα μπορεί να αξιολογηθεί το κοινωνικό status του αστυνομικού επαγγέλματος στη χώρα μας, το οποίο για λόγους πολιτικούς, κοινωνικούς και ιστορικούς, ανέκαθεν ήταν αλλά και συνεχίζει να είναι σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα στο σύνολο των δυτικών χωρών. Για παράδειγμα, έρευνες και δημοσκοπήσεις, με βάση τα παραπάνω κριτήρια, έδειξαν ότι στον Καναδά μεταξύ των πρώτων επαγγελματικών επιδιώξεων των περισσοτέρων οικογενειών είναι η επαγγελματική σταδιοδρομία των παιδιών της στο Αστυνομικό Σώμα (Royal Canadian Mounted Police). Επίσης, στη Γαλλία, στη Φιλανδία, στην Αυστρία, το επάγγελμα του αστυνομικού ισοβαθμεί στις προτιμήσεις των νέων με το επάγγελμα του ιατρού. Στην Ελλάδα;
Ευάγγελος Στεργιούλης
Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Παν/μίου
Ταξίαρχος ε.α της ΕΛ.ΑΣ
( evaste@otenet.gr)
Παρά το γεγονός ότι αυτοί οι ιστορικοί και κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες ανήκουν ανεπιστρεπτί στο παρελθόν και η Ελληνική Αστυνομία έχει πλήρως εκδημοκρατισθεί, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό της Ελληνικής κοινωνίας εμμένει ακόμη και σήμερα στους παραπάνω λόγους, επιδεικνύοντας έτσι αγκυλώσεις που δεν συνάδουν με τη δημοκρατία μας και απαξιωτικές συμπεριφορές για τον Έλληνα αστυνομικό που δίνει ακόμη και τη ζωή του στο καθήκον του, σε αντίθεση με άλλους τομείς εργαζομένων του δημοσίου τομέα.
Για του λόγου το αληθές, αρκεί να επισημάνουμε ότι και άλλες Ευρωπαϊκές Αστυνομίες (Γαλλική, Βρετανική, Γερμανική, Αυστριακή, Ιταλική, Ισπανική) διήλθαν περιόδους στην ιστορία τους αντιμετωπίζοντας την απόρριψη της κοινής γνώμης για διάφορους ιστορικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου επήλθε πλήρως ο εκσυγχρονισμός τους, με αποτέλεσμα σήμερα η κοινή γνώμη αυτών των χωρών να εκφράζεται με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά κοινωνικής αποδοχής για το αστυνομικό επάγγελμα. Και εδώ ακριβώς έγκειται το μεγάλο έλλειμμα για την Ελληνική Αστυνομία καθόσον συνεχίζει να λειτουργεί με δομές της δεκαετίας του ’80, ενώ οι όποιες προσπάθειες εκσυγχρονισμού που έγιναν μέχρι σήμερα ήταν κατά κύριο λόγο αποσπασματικές. Εξ ου και το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα, εν έτει 2013, συζητείται η αναδιάρθρωση της ΕΛ.ΑΣ προκειμένου να καταστεί ένα σύγχρονο Αστυνομικό Σώμα.
Πέραν όμως της έλλειψης του εκσυγχρονισμού της ΕΛ.ΑΣ, υπάρχει και ένας επιπρόσθετος εξαιρετικά σημαντικός και ουσιαστικός παράγοντας που επηρεάζει καταλυτικά την κοινωνική αποδοχή του αστυνομικού επαγγέλματος. Πρόκειται για τα ουσιώδη κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν ένα επάγγελμα. Το μορφωτικό επίπεδο, οι συνθήκες εργασίας, οι αποδοχές αλλά και η κινητικότητα του προσωπικού της (αντικειμενικές αξιολογήσεις προαγωγών, μετακινήσεων, κλπ), αποτελούν χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν ή καλύτερα δομούν αναλόγως την εικόνα του επαγγέλματος. Το σύνολο αυτών των χαρακτηριστικών συνθέτουν και συνιστούν την έννοια του γοήτρου (status) του επαγγέλματος, δηλαδή της απήχησης που έχει στα μέλη του κοινωνικού συνόλου από πλευράς προτίμησης και αποδοχής. Κάθε εργαζόμενος φέρει την ταυτότητα του επαγγέλματός του και αποκτά το status που η κοινωνία έχει απονείμει σ’ αυτό. Το status μπορεί να συνδέεται με τον ειδικό τύπο απασχόλησης ή να βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο πόστο εργασίας που το άτομο κατέχει. Και στις δύο περιπτώσεις το status του επαγγέλματος είναι βασικός προσδιοριστικός παράγοντας του status του ατόμου μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (Βλ. Κ. Κασιμάτη (επιμ) Έρευνα για το κοινωνικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης. Η επιλογή του επαγγέλματος, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 1991).
Ποιο είναι, λοιπόν, το status του αστυνομικού επαγγέλματος σήμερα στην Ελλάδα με βάση τα παραπάνω κριτήρια; Η απάντηση έγκειται στα εξής κύρια ερωτήματα: Ποιες ήταν και είναι σήμερα οι εργασιακές συνθήκες του Έλληνα αστυνομικού; Ποιες ήταν και είναι σήμερα οι οικονομικές συνθήκες του Έλληνα Αστυνομικού; Ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης του αστυνομικού; Όσο ακριβέστερα απαντηθούν τα εν λόγω ερωτήματα, τόσο πληρέστερα μπορεί να αξιολογηθεί το κοινωνικό status του αστυνομικού επαγγέλματος στη χώρα μας, το οποίο για λόγους πολιτικούς, κοινωνικούς και ιστορικούς, ανέκαθεν ήταν αλλά και συνεχίζει να είναι σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα στο σύνολο των δυτικών χωρών. Για παράδειγμα, έρευνες και δημοσκοπήσεις, με βάση τα παραπάνω κριτήρια, έδειξαν ότι στον Καναδά μεταξύ των πρώτων επαγγελματικών επιδιώξεων των περισσοτέρων οικογενειών είναι η επαγγελματική σταδιοδρομία των παιδιών της στο Αστυνομικό Σώμα (Royal Canadian Mounted Police). Επίσης, στη Γαλλία, στη Φιλανδία, στην Αυστρία, το επάγγελμα του αστυνομικού ισοβαθμεί στις προτιμήσεις των νέων με το επάγγελμα του ιατρού. Στην Ελλάδα;
Ευάγγελος Στεργιούλης
Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Παν/μίου
Ταξίαρχος ε.α της ΕΛ.ΑΣ
( evaste@otenet.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου